Wielkimi krokami zbliża się 25 październik 2022, a więc dzień, kiedy nastąpi częściowe zaćmienie Słońca, najgłębsze widoczne z Polski w ciągu ostatnich 7 lat. Również w ostatnich miesiącach wzrasta aktywność słoneczna, co może zachęcać do obserwacji.
WSTĘP - BEZPIECZEŃSTWO
Podstawową zasadą przy obserwacjach Słońca jest zachowanie bezpieczeństwa i zdrowego rozsądku. Przed pierwszymi obserwacjami Słońca zachęcamy do zapoznania się z dekalogiem obserwacji:
1. Nigdy, przenigdy, pod żadnym pozorem nie patrz przez niezabezpieczony instrument optyczny w kierunku Słońca. Nawet mała lornetka 10x50 zbiera wielokrotnie więcej światła niż ludzkie oko. Wystarczy jedno spojrzenie, żeby nieodwracalnie uszkodzić wzrok!
2. Obserwuj Słońce za pomocą urządzeń i akcesoriów renomowanych producentów, które gwarantują bezpieczeństwo. Nie oszczędzaj na zdrowiu swoim i swoich bliskich.
3. Pamiętaj, aby podczas obserwacji Słońca nie odsłaniać zaślepek szukacza. Może on ulec uszkodzeniu lub co gorsza, ktoś mógłby z przyzwyczajenia spojrzeć przez niezabezpieczony szukacz na Słońce. Jeśli chcesz korzystać z szukacza, zabezpiecz go odpowiednim filtrem.
4. Podczas obserwacji za pomocą projekcji okularowej na ekran upewnij się, że wszystkie elementy narażone na wysokie temperatury są wykonane ze szkła i metalu. Tanie teleskopy i okulary często posiadają elementy z tworzywa, które mogą ulec deformacji lub wręcz stopieniu.
5. Pamiętaj, aby za każdym razem przed obserwacjami Słońca sprawdzić stan filtra. Dotyczy to również powrotu do obserwacji po krótkiej przerwie. Nigdy nie wiadomo, co wydarzyło się w trakcie naszej nieobecności.
6. Nigdy nie pozwalaj obserwować Słońca dzieciom bez nadzoru.
7. Teleskop wycelowany w Słońce jest niebezpiecznym narzędziem, nie wolno zostawiać go bez opieki.
8. Do obserwacji Słońca nie stosujemy dyskietek, płyt CD, osmalonych szkieł, filtrów spawalniczych, zwykłych okularów słonecznych, zdjęć rentgenowskich itp. Folia słoneczna i okulary z niej wykonane są tanie i zapewniają 100% bezpieczeństwa dla obserwatora.
9. Podczas obserwacji Słońca, czy to przez lornetkę lub teleskop, wyposażony w odpowiedni filtr, warto zaopatrzyć się w bluzę z kapturem bądź… koc. W środku dnia światło słoneczne dociera do oka ze wszystkich stron utrudniając obserwacje przez okular. Przykryci kocem, odcinamy się od światła z zewnątrz dzięki czemu obraz Słońca staje się wyraźniejszy i łatwiej dostrzec szczegóły na tarczy.
10. Nie obserwuj Słońca gołym wzrokiem nawet podczas częściowego zaćmienia. Ludzkie oko nie jest przystosowane do reagowania na kontrasty światła. Rozszerza się bądź zwęża w zależności od ilości łącznego światła docierającego do oka, nie tylko najjaśniejszego obiektu. Skutkiem czego podczas częściowych zaćmień oko rozszerza się wpuszczając jeszcze więcej światła z tarczy Słońca niż podczas normalnego, słonecznego dnia, kiedy źrenice są najmniejsze.
OBSERWACJE SŁOŃCA W PAŚMIE WIDZIALNYM
Obserwując Słońce w paśmie widzialnym korzystamy z filtrów blokujących większość część energii docierającej od nas ze Słońca jednak żadne z konkretnych pasm nie jest blokowane w całości. Dlatego Słońce podczas obserwacji wizualnych ma biały kolor.
Najbardziej charakterystycznym elementem na tarczy Słońca są plamy na jego powierzchni. W zależności od aktualnej fazy cyklu, na Słońcu ich może w ogóle nie być, mogą być bardzo małe i nieliczne, lub bardzo duże i obfite. Taki cykl słoneczny trwa 11 lat, aktualnie jesteśmy w fazie wzrostu aktywności. Widok słońca wraz z plamami, możemy śledzić na stronie Wydziału Fizyki i Astronomii Uniwersytetu Wrocławskiego
Oprócz plam, na najbliższej nam gwieździe obserwujemy również granulację. Przy większych powiększeniach, około 100x, powierzchnia Słońca zaczyna przypominać skórkę pomarańczy, widoczne stają się „pory”, nazywane również granulacją.
Obserwacje za pomocą folii Baader AstroSolar
Folia słoneczna Baader jest najprostszym i najtańszym sposobem na obserwację naszej lokalnej gwiazdy. Dla popularnych lornetek o parametrach 10x50 wystarczy kawałek folii o boku 10x10 cm i własnoręcznie zbudowana oprawa. Folia przepuszcza zaledwie 0,0001 część światła biegnącego od Słońca, dzięki czemu obserwacje są w pełni bezpieczne dla ludzkiego oka.
../s?q=folia+s%C5%82oneczna+baader
Warto od razu zaznaczyć, że taka folia musi zostać bezpiecznie oprawiona i osadzona na obiektywie lornetki lub teleskopu. Do wielu teleskopów, w tym również marki Sky-Watcher, występują dedykowane oprawy na folie.
Jeśli jednak do naszego teleskopu nie ma dedykowanej oprawy, wtedy można takie mocowanie wykonać samodzielnie z kartonu.
Po skompletowaniu zestawu, czyli folii i oprawy, folię należy wkleić po oprawy i całość założyć na obiektyw teleskopu.
Metoda ta pozwala na w pełni bezpieczne obserwacje, jednak zawsze trzeba zwracać uwagę, czy folia nie została uszkodzona, przedziurawiona itp. Z folii można korzystać w każdym teleskopie, lunecie czy lornetce.
Oczywiście istnieją też gotowe rozwiązania wykorzystujące folię AstroSolar. Firma Baader Planetarium oferuje gotowe filtry w oprawie metalowej do wykorzystania z praktycznie każdym sprzętem optycznym, od obiektywu lustrzanki do wielocalowych teleskopów lustrzanych.
 |
 |
 |
Jak osiągnąć lepszy obraz przy obserwacji Słońca?
Słońce, oglądane przez folię, wygląda jak jasna, szara tarcza. Stosując kolorowe filtry, możemy zwiększyć kontrast i jakość szczegółów. Szczególnie polecamy tutaj filtry Baader Solar Continuum i polaryzacyjne.
 |
 |
Obserwacje Słońca z zastosowaniem metody projekcji okularowej
Projekcja okularowa to bardzo prosta i bezpieczna metoda obserwacji Słońca w świetle widzialnym. Sposób wdzięczny i przyjemny, niewymagający żadnych filtrów. Taka projekcja jest możliwa dla każdego rodzaju lornetki, teleskopu czy lunety. Umieszczając kartkę w odpowiedniej odległości od okularu, uzyskujemy ładny, ostry obraz Słońca. Ten sposób obserwacji ma tą zaletę, że możemy pokazać Słońce większemu gronu obserwatorów jednocześnie. Należy się tylko uprzednio upewnić, że na drodze światła nie znajduje się element z tworzywa sztucznego, który mógłby ulec stopieniu.
źródło: Uniwersytet Wrocławski
Metoda ta posiada również wady. Teleskop czy lornetka mocno nagrzewa się podczas korzystania, wskazane są przerwy podczas obserwacji na wystudzenie sprzętów aby nie uległy uszkodzeniom, szczególnie zwracamy uwagę na dużo aperturowe teleskopy lustrzane. Ważnym elementem jest konieczność utrzymania Słońca na środku pola widzenia przez cały czas. W przeciwnym wypadku obraz Słońca przesunie się poza pole widzenia okularu ogrzewając jego obudowę co może prowadzić do jego uszkodzenia.
Obserwacje za pomocą klina Herschela.
Klin Herschela lub pryzmat Herschela to pryzmat optyczny używany w obserwacjach Słońca, aby odbić większość światła poza ścieżką optyczną, umożliwiając bezpieczną obserwację wizualną. Został on po raz pierwszy zaproponowany i użyty przez astronoma Johna Herschela w latach 30-tych XIX wieku.
Pryzmat ten odbija w kierunku okularu około 4,6% światła. Pozostałe ~95,4% światła i ciepła przechodzi przez pryzmat z drugiej strony. W ten sposób nadmiar światła i ciepła jest usuwany z układu.
Procent światła użyty do obserwacji jest nadal za duży dlatego do obserwacji konieczne jest używanie filtrów szarych o gęstości ND 3.0.
Obraz uzyskiwany z klinów Herschela jest najwyższej jakości obrazem jaki możemy uzyskać podczas obserwacji Słońca w paśmie widzialnym. Plamy słoneczne są doskonale widoczne i mocno kontrastują z otoczeniem, granulacja również zyskuje na jakości. Ponadto obserwacje z pryzmatem Herschela są bardzo bezpieczne. Obudowa chroni pryzmat i filtry przed uszkodzeniami.
OBSERWACJE SŁOŃCA W PAŚMIE H-ALPHA
Do niedawna z powodu wysokiej ceny, filtry Hα, były dostępne tylko dla zawodowych astronomów. Wraz ze zmniejszeniem kosztów produkcji filtry te dostępne stały się dla szerokiego grona obserwatorów.
Filtr h-alfa jest filtrem optycznym, zaprojektowanym w celu transmitowania wąskiego pasma światła, które generalnie skupione jest na długości fali H-alfa 656,28 nm (6562,8Å)
Dzięki teleskopom słonecznym wyposażonym w filtr H-alpha możemy obserwować spektakularne protuberancje i inne procesy zachodzące w warstwie chromosfery Słońca niedostępne dla obserwatorów korzystających z tradycyjnych filtrów słonecznych przepuszczających całe spektrum światła widzialnego.
Zapraszamy do zapoznania się z produktami przeznaczonymi do obserwacji Słońca.