Lipiec, miesiąc lata obfitujący w długie, upalne dni i ciepłe noce. Długość dnia w ciągu miesiąca zmniejszy się o ponad godzinę pozwalając na dłuższe obserwacje obiektów Głębokiego Nieba. Dla większości jest to początek okresu wakacyjnego, dlaczego by nie zabrać ze sobą lornetki i spojrzeć w czyste, nocne niebo.
Obiektem Miesiąc Lipiec zostaje Ciemna Mgławica Barnard E
wygenerowano z www.sky-map.org
To pierwszy tego typu obiekt, który wybraliśmy do zaprezentowania, więc spróbujemy wyjaśnić czym są ciemne mgławice.
Ciemna mgławica lub mgławica absorpcyjna to rodzaj międzygwiazdowej chmury, która jest tak gęsta, że zasłania widzialne długości fali świetlnej pochodzącej od obiektów znajdujących się za nią, takich jak gwiazdy w tle oraz mgławice emisyjne lub odbiciowe. Wygaszenie światła jest spowodowane pyłkami międzygwiazdowymi, które znajdują się w najzimniejszych i najgęstszych częściach chmur molekularnych. Podobnie jak inne pyły międzygwiazdowe lub materiały, rzeczy zasłonięte przez ciemne mgławice są widoczne tylko za pomocą fal radiowych w astronomii radiowej lub podczerwieni w astronomii podczerwonej.
Dlatego też tak ważnym instrumentem badawczym jest najnowszy teleskop Jamesa Webba, który działa w zakresie podczerwieni.
Forma takich ciemnych mgławic jest bardzo nieregularna: nie mają wyraźnie określonych granic zewnętrznych i czasami przyjmują skomplikowane kształty. Największe ciemne mgławice są widoczne gołym okiem, pojawiają się jako ciemne plamy na jaśniejszym tle Drogi Mlecznej, takie jak Mgławica Worek Węgla czy Wielka Szczelina. Te obiekty widoczne gołym okiem czasami są nazywane konstelacjami ciemnych chmur i przyjmują różne nazwy.
Mgławica Barnard "E" (oficjalnie oznaczana jako Barnard 142 i 143) to para ciemnych mgławic w gwiazdozbiorze Orła. Jest to wyraźny ciemny obszar na tle Drogi Mlecznej składający się z niezliczonych gwiazd różnej jasności. Jej rozmiar wynosi około pełni Księżyca, czyli około 0,5 stopnia, a odległość od Ziemi szacowana jest na 2000 lat świetlnych.
Nie trudno się domyślić skąd wzięła się nazwa "E" tej pary mgławic. Obie mgławice obserwowane w polu widzenia lornetki, delikatnie przypominają wspomnianą literę alfabetu.
Szkic Barnard 142 i 143, autor Jeremy Perez
Barnard E może być jednym z ulubionych obiektów podczas obserwacji za pomocą lornetek. Znajduje się na tle bogatej Drogi Mlecznej w gwiazdozbiorze Orła, dzięki czemu obserwujemy ją w postaci ciemnej wyrwy bądź szczeliny wokół której kłębią się tysiące gwiazd.
Aby dotrzeć do mgławicy wystarczy odnaleźć żółto zabarwioną gwiazdy o jasności 2,7 - Tarazed (Gamma Orła). Barnard E leży 1,6° na zachód-północny zachód od tej gwiazdy, więc będzie w polu widzenia lornetek do rozmiaru 15x70.
Barnard 143 (kształt C) jest łatwiejszy do zauważenia z tych dwóch mgławic i nie powinien przysporzyć większych problemów z miejsc nawet lekko zanieczyszczonych światłem.
Na południe od B143 leży Barnard 142 (B142), również równoległy do swojego północnego odpowiednika. Ta ciemna mgławica nie jest tak wyraźna jak B143, co czyni ją trudniejszą do zobaczenia. Pod ciemnym niebem jednak obie mgławice nie stanowią problemu.
zrzut z programu Stellarium
Wspominaliśmy już o tym, że tego typu obiekty obserwujemy lornetkami. Lornetki bowiem posiadają bardzo szerokie pole widzenia i zazwyczaj jasną źrenicę wyjściową. Pole widzenia ułatwia zorientowanie się na niebie a jasna źrenica sprawia, że ciemne mgławice mocno kontrastują z otaczającym je polem usianym tysiącami gwiazd. Obiekt ten w dobrych warunkach, będzie widoczny zarówno w mniejszych jak i dużych lornetkach, więc warto spróbować obserwacji również małymi turystycznymi lornetkami jak 8x32.
W tym miesiącu przeceniamy lornetki dedykowane obserwacjom astronomicznym, które idealnie sprawdzą do zaobserwowania tej wspaniałej ciemnej mgławicy. Lornetki również mają niezaprzeczalną zaletę w stosunku do teleskopów... można je zabrać ze sobą praktycznie wszędzie. Nawet modele Extreme 10.5x70 i Extreme 15x70 zajmują niewiele miejsca a obserwując z wygodnego leżaka nie męczymy naszych rąk i zrelaksowani możemy się skupić na delektowaniu obrazami nocnego nieba podczas wypoczynku. Zachęcamy do wykorzystania wolnego czasu i odkrywania skarbów nocnego nieba.
Życzymy udanych obserwacji!
